علائم و نشانه‌های سوء‌ جذب در بدن و عوامل خطر این بیماری

نشانه‌های بیماری سوء جذب و پیامدها و عوارض آن می‌تواند خطرناک باشند. در ادامه درباره‌ی این موضوعات صحبت خواهیم کرد.

مهران بابایی در خصوص فیزیولوژی روده کوچک گفت: این عضو از همه اعضای موجود در بدن انسان بزرگ‌تر است، اما از لحاظ قطری از روده بزرگ، کوچک‌تر است، حدوداً بین ۳ تا ۶ متر است، یکی از نکات مهم این است که فقط سطح روده کوچک دارای پرز است و در زمان فعالیت سطح جذب ۶۰۰ برابر می‌شود یعنی دو برابر سطح زمین تنیس، چون همه موادی که ما استفاده می‌کنیم نهایتاً سه ماده مهم قند، چربی و پروتئین است، این روده کوچک است که جذب‌ها را انجام می‌دهد و این تفاوت اساسی روده کوچک و بزرگ است.

وی ادامه داد: اگر جذب به درستی صورت نگیرد، علائمی در بدن ظاهر می‌شود که در اصل مربوط به روده کوچک است، اما مشکل در نقاط دیگر خود را نشان می‌دهد، مثل گرگر دست و پا که شاید به دلیل عدم جذب کلسیم یا منیزیم در روده کوچک باشد، کم‌خونی که ممکن است به دلیل عدم جذب آهن باشد، التهاب زبان که ممکن است به دلیل کمبود ویتامین ب ۱۲ و آهن باشد، یا در موضوع نفخ‌ها که معمولاً روی معده متمرکز می‌شویم اما ممکن است به دلیل مشکل تخمیر کربوهیدرات‌ها و قندها در روده کوچک باشد، دردهای استخوانی در سن‌های بالا که ممکن است به دلیل مشکل در جذب کلسیم باشد و حتی ممکن است به شکل پوکی استخوان خود را نشان دهد، یا خشکی چشم که به دلیل کمبود ویتامین آ است و ناباروری، آلزایمر که ممکن است منشأ آن در روده باشد.

این پزشک متخصص با اشاره به اینکه هر کدام از مواد در یک قسمت از روده کوچک جذب می‌شوند، گفت: مثلاً کلسیم، آهن و اسید فولیک در ابتدای روده، ویتامین ب ۱۲ و صفرا در انتها و برخی مواد مثل قند و چربی هم در طول روده جذب می‌شوند، مواد از روده کوچک وارد روده بزرگ می‌شود مگر در شرایط فیستول یا کولون یعنی غذا داخل روده کوچک شده و بدون اینکه مرحله جذبی‌اش را طی کند، یک راه میانبر زده و وارد روده بزرگ شود، یعنی غذا جذب نمی‌شود، کم کم جذب پایین می‌آید و یکی از علائم افرادی که سو جذب دارند این است که کم کم دچار سو تغذیه و لاغر می‌شوند، یکی از مواد مهمی که روزانه با آن کار داریم صفراست، چون در هر غذا که هضم شود صفرا باید دخالت کند و در خارج از بدن هم وجود ندارد.

سندروم سوء جذب چیست؟

با داشتن یک رژیم غذایی سالم، بدن از ویتامین‌ها و املاح موجود در آن استفاده می‌کند. اما به دلیل عارضه‌ای به نام سندروم سوء جذب(malabsorption syndrome)، بدن قادر به دریافت مقدار کافی از مواد مغذی از غذاها نخواهد بود.

مشکلات گوارشی باعث بروز علائمی همچون نفخ و اسهال خواهد شد. مهم‌تر از آن، سندروم سوء جذب باعث بروز مشکلات جدی‌تری همچون بالا رفتن خطر بروز عفونت و شکستگی استخوان می‌شود.
 

علت سندروم سوء جذب

به صورت طبیعی، بیش‌تر مواد مغذی از طریق دیواره‌ی روده‌ی کوچک و در جریان گوارش مواد غذایی در دستگاه گوارش وارد جریان خون می‌شود. باقی مواد مغذی از طریق روده بزرگ جذب می‌شود. سپس خون مواد مغذی مانند کلسیم و پروتئین را به استخوان‌ها، عضلات و اندام‌های بدن می‌رساند. علاوه بر این مواد اضافی از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شود.

چندین بیماری مختلف بر فرایند جذب مواد مغذی اثر می‌گذارند.

عفونت ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به دیواره‌ی روده آسیب رسانده و به همین دلیل مواد غذایی قابلیت عبور از آن و وارد خون شدن را از دست می‌دهند، در این حالت مواد مغذی از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شوند.

برخی دیگر از دلایل سوء جذب عبارتند از:

* فیبروز سیستیک و بیماری‌های دیگری که روی لوزالمعده اثر می‌گذارد
* عدم تحمل لاکتوز و دیگر مشکلات آنزیمی مرتبط
* اختلالات روده‌ای مانند بیماری سلیاک که در آن پروتئین گلوتن موجود در گندم، جو و چاودار سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث می‌شود که این دستگاه به بدن حمله کند.

درک برخی از علت‌های بروز سندروم سوء جذب زمانی آسان‌تر می‌شود که بدانیم این عوامل چگونه روی سیستم گوارشی انسان اثر می‌گذارند

برای مثال، عمل جراحی برداشتن بخشی از روده باعث می‌شود که مساحت کمتری از روده قادر به جذب مواد مغذی باشد. بیماری سلیاک گاهی منجر به ایجاد زخم‌هایی در دستگاه گوارش می‌شود و همین موضوع جذب مواد غذایی درون خون را دشوار می‌کند.
 

علائم سندروم سوء جذب

سوء جذب باعث بروز ناراحتی در قسمت شکم مانند گاز و نفخ می‌شود. دیگر علائم آن عبارتند از:

* اسهال 
* مدفوع بد بو و شل
* مدفوع رنگ روشن یا حجیم
* مدفوعی که به علت چسبنده یا شناور بودن به راحتی با سیفون به چاه فاضلاب منتقل نمی‌شود
* از دست دادن وزن
* اگزما یا راش‌های پوستی فلس مانند

اسهال مزمن یکی از شایع‌ترین علائم سوء جذب است‌. در صورت مشاهده و تجربه‌ی هر کدام از این علائم به پزشک مراجعه کنید.

چطور هضم چربی انجام می شود؟

کبد صفرا را سنتز می کند، هورمون ها و سموم های قدیمی در صفرا را که بدن نیاز دارد ،بسته بندی می کند سپس صفرا را به کیسه صفرا حمل می کند. کیسه صفرا، صفرا را ذخیره می کند و هنگامی که غذا را با چربی می خوریم، آن را به روده کوچک ترشح می کند، صفرا باعث کاهش چربی می شود، بنابراین ما می توانیم آن را جذب کنیم، و سپس سموم موجود در صفرا، با مدفوع خارج می شود.

پانکراس آنزیم های گوارش را به روده کوچک ترشح می کند ، بعضی از این آنزیم ها، آنزیم های لیپولیتیک نامیده می شوند، بیشتر چربی ها را تجزیه می کنند و به ما اجازه می دهند تا آنها را جذب کنیم.
 

صفرا کلیدی در جذب چربی

هنگامی که به جذب چربی دچار می شود، اولین گام شامل حمایت از تولید و ترشح صفراوی سالم است. هنگامی که ما تجربه غربالگری چربی را تجربه می کنیم، این بدان معنی است که صفرا در کیسه صفرا ضخیم و چسبنده است.

کیسه صفرا تلاش می کند تا آن را فشرده کند، اما نمی تواند در یک چرخه عصبی، سموم و هورمون های قدیمی دوباره جذب می شوند، زیرا صفرا از بدن خارج نمی شود. 

فاکتور اصلی که باعث کمبود کیفیت صفرا میشود، یک رژیم کم چرب است، حضور چربی ها در وعده غذایی باعث می شود که کیسه صفرا برای آزاد سازی صفرا در دستگاه گوارش قرار بگیرد و صفرا امگا را جذب می کند، تا بتوانیم آن را جذب کنیم.
 

جذب چربی در بدن با کمک صفرا

وقتی که ما فقط چند دوره چربی در وعده غذایی خود داریم،چه اتفاقی می افتد؟
آزادی صفرا نشانه ای نیست، بنابراین صفرا در کیسه صفرا نشسته و ضخیم و چسبنده است. سپس، اگر ما یک غذای سنگین چرب بخوریم، کیسه صفرا نمیتواند صفرا ضخیم را از بین ببرد و چربیها از طریق دستگاه گوارش ما بی حرکت می شوند و برای انجام وظایف مهم در بدن استفاده نمی شوند.
 

عوارض جانبی و مشکلات سندروم سوء جذب

اگر بدن به اندازه‌ی کافی ویتامین، املاح و دیگر مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نکند با مشکلات بسیاری رو به رو خواهد شد. 

اگر سوء جذب درمان نشود، احتمال بروز مشکلات و عوارض جانبی زیر وجود دارد:

* بالاتر رفتن خطر بروز عفونت‌ها
* کم شدن تراکم استخوان که خطر بروز شکستگی استخوانی را بالا می‌برد
 

رشد و وزن‌گیری آهسته‌تر کودکان

گروهی از مواد مغذی مانند ویتامین آ و روی برای سلامت دستگاه ایمنی بدن و رشد بسیار حیاتی هستند. اگر بدن مقدار کافی از این مواد و دیگر ویتامین‌ها و املاح مهم را جذب نکند، سلامتی انسان در معرض خطر قرار خواهد گرفت.
 

چه کسانی بیش‌تر در معرض ابتلا به بیماری سندروم سوء جذب قرار دارند؟

کودکان مبتلا به گاستروانتریت معده (stomach flu) بیش‌تر از سایر کودکان در معرض خطر ابتلا به سندروم سوء جذب کوتاه مدت هستند. این نوع از بیماری معمولاً نیازی به درمان ندارد. 
 

ریسک فاکتورهای سندرم سوء جذب

* سابقه‌ی خانوادگی فیبروزکیستیک یا سوء جذب مواد مغذی
* نوشیدن الکل زیاد
* جراحی روده
* استفاده از برخی داروها شامل ملین‌ها یا روغن‌های معدنی
* سفر به مناطقی که انگل‌های روده‌ای زیادی در آن وجود دارد.

احتمال بروز نوع پیشرفته‌ی سندروم سوء جذب در صورت ابتلا به یکی از این بیماری‌های گوارشی بیش‌تر است:

* بیماری سلیاک
* فیبروز سیستیک (در این بیماری بدن موکوس یا مخاط غلیظی تولید می‌کند که روی سلامت ریه‌ها و دستگاه گوارش اثر می‌گذارد) 
* بیماری کرون (التهاب ناشی از این بیماری، جذب مواد غذایی توسط روده را دشوارتر می‌کند.)
 

راه‌های تشخیص سندروم سوء جذب

زمانی که پزشک مشکوک به بروز سندروم سوء جذب باشد، از بیمار در مورد علائمی که تجربه می‌کند و غذاهایی که میخورد سوال‌هایی خواهد پرسید. بعد از آن پزشک برای پی بردن به علت بروز مشکل، چندین آزمایش انجام خواهد داد. این آزمایش‌ها عبارتند از:

آزمایش مدفوع: مقدار زیاد چربی موجود در مدفوع می‌تواند نشان‌دهنده‌ی سوء جذب باشد.

تست هیدروژن – لاکتوز تنفسی: برای اندازه‌گیری مقدار جذب مواد مغذی، بعد از  اینکه بیمار یک محلول حاوی قند شیر یا لاکتوز نوشید، مقدار هیدروژن موجود در تنفس او اندازه گیری می‌شود.

تست عرق: بررسی نمونه عرق و سنجش میزان کلر آن  به تشخیص سیستیک فیبروز کمک می‌کند. یکی از اثرات این بیماری فقدان آنزیم‌ها برای گوارش صحیح غذا است.

نمونه برداری از روده کوچک: یک نمونه کوچک بافتی از روده کوچک برداشته شده و بعد در آزمایشگاه از نظر وجود علائم عفونت یا دیگر مشکلات بررسی می‌شود.

آندوسکوپی: در این روش تشخیصی به کمک لوله‌ی باریک، بلند و انعطاف پذیری که سر آن دوربین وصل شده است داخل روده به دقت بررسی می‌شود.
 

درمان سندروم سوء جذب

درمان سندروم سوء جذب به علت آن بستگی دارد. گاهی ممکن است یک رژیم غذایی خاص، با هضم و جذب راحت‌تر و سریع‌تر برای بیمار طراحی شود. گاهی هم برای جبران کمبود مواد مغذی که به خوبی جذب نشده‌اند، مکمل‌های غذایی تجویز می‌شوند.

گاهی علت بروز سندروم سوء جذب، فعال بودن بیش از حد لوله‌ی گوارشی است. در این شرایط داروهای خاصی برای فرد تجویز می‌شود تا دستگاه گوارش آرام‌تر شده و مواد مغذی زمان بیشتری برای ورود به جریان خون داشته باشند. اگر دلیل بروز این بیماری یک عفونت باشد، برای فرد آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد.

مراقبت در خانه و پیشگیری از سندروم سوء جذب

سندروم سوء جذب همیشه قابل پیشگیری نیست، خصوصاً زمانی که فرد به بیماری سلیاک، سیستیک فیبروز و یا دیگر بیماری‌های مزمن مبتلا باشد. بیماری مزمن نوعی از بیماری در حال پیشرفت و مدت دار است که فرد را برای چند ماه یا حتی تا پایان عمر درگیر می کند.

ولی فرد در صورت ابتلا به این بیماری‌ها و برای کنترل شدن بیماری باید نهایت همکاری با پزشک معالج خود را داشته باشد. بیمار با دقت و تنها در صورت نیاز باید داروهای ملین و آنتی بیوتیک مصرف کند.

در صورتی که برای بیمار یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی تجویز شده باشد، در صورت داشتن هر گونه سوالی می‌تواند با پزشک فوق تخصص گوارش، کارشناس تغذیه یا پرستار در میان گذارد.
 

7راه برای درمان سوء جذب چربی وجود دارد

1. به تدریج چربی های خوب را افزایش دهید

تغییر سریع چربی های کم چرب به رژیم غذایی با چربی افزایش می یابد و موقتا باعث ایجاد مالاریا می شود. این نتیجه ،به این دلیل است که صفرا به علت رژیم کم چربی ضخیم خواهد شد. برای بعضی از افراد، علائم اندک اند، و به سرعت حل می شوند ؛ برای دیگران، این انتقال باعث علائم شدید جذب چربی می شود.
روز بعد، از 20 گرم چربی در روز به 80 گرم چربی نروید.
مصرف چربی های سالم را در طی یک هفته افزایش دهید.

چربی های سالم عبارتند از:چربی های غیر فراوری شده مانند:

* کره، ترجیحا از گاوهای گرسنه
* روغن زیتون خالص
* روغن آووکادو و آووکادو
* آجیل و دانه های کامل، در حد اعتدال
* آجیل و دانه های سرد در مقادیر کم
* تخم مرغ کامل پرورش داده شده
* گوشت و لبنیات چرب از حیوانات تغذیه شده با چمن، مرتع
* چربی های غیر فرآوری، مانند روغن کانولا، روغن سویا، روغن گلرنگ، روغن پنبه دانه، روغن بادام زمینی و روغن زیتون، گرفتگی کبد را تشدید می کنند و باید از آنها اجتناب کرد.
 

2. بهبود هضم کامل با اسید هیدروکلریک

گفته می شود که معده ،یک مخزن اسیدی است ، معده بسیار اسیدی هضم غذا و واکنش زنجیره ای هضم را ایجاد می کند وقتی معده اسید کافی تولید نمی کند، آنزیم پانکراسی و سایر ترشحات هضم انجام نمی دهند. آیا اسید معده منجر به سوزش سر دل می شود؟ نه. در حقیقت، 90٪ افراد مبتلا به سوزش سر دل، مبتلا به کمبود اسید معده هستند.
 

3. روغن نارگیل را در رژیم غذایی خود قرار دهید

روغن نارگیل که یکی از غذاهای سالم است، عمدتا از اسیدهای چرب متوسط ​​تشکیل شده است ، روغن نارگیل با کاندیدا مبارزه می کند و متابولیسم را افزایش می دهد و باعث کاهش وزن، و حمایت از سلامت پوست می شود.

با توجه به ترکیب اسید چرب، روغن نارگیل بدون صفرا جذب می شود ، این یک چیز خوب و بد است اگر شما با خراب شدن چربی مبارزه کنید، احتمالا قادر خواهید بود حداقل برخی از چربی ها را از روغن نارگیل جذب کنید اما چون صفرا را تحریک نمی کند، باید آن را با چربی های حیوانی نیز مصرف کنید.

4. خداحافظی با دانه های سالم

هنگامی که ما یک سیستم گوارشی سالم نداریم، همانطور که در مورد غلبه بر چربی، مصرف دانه باعث مشکلات می شود. دانه های سالم مانند غلات فیبر، نان گندم و پاستا حاوی مواد ضدعفونی کننده متعددی هستند مانند اسید فیتیک که تنها بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. 

دانه ها یک چرخه ی ضعیفی به نام جذب کربوهیدرات به وجود می آورند. این باعث می شود رشته های ریز در روده کوچک،که مسئول جذب مواد غذایی ما هستند،همانطور که میکرو ویلی آسیب دیده است، هنگامی که اتصالات تنگ بین سلول های روده کوچک می شوند، منجر به سندروم نامیده می شود این امر باعث می شود که غذاهای ذخیره شده از روده کوچک به جریان خون نشت کنند و باعث التهاب و آلرژی شوند.
 

5. غذا خوردن با آرامش و خونسردی

این طبیعی به نظر می رسد، اما بدن شما نمی تواند هر چربی مغذی، چربی، کربوهیدرات و پروتئین هضم کند خوب است که آن را تحت تأثیر قرار دهد. آب های گوارشی، از جمله اسید معده و صفرا، زمانی که بدن در حالت سیستم عصبی پاراسمپاتیک قرار دارد، ترشح می شود .

حالت مخالف حالت مبارزه یا پرواز است ، برای وعده های غذایی بر جویدن و مزه غذا تمرکز کنید پس گوشی خود و تلویزیون را خاموش کنید ، بدن شما از شما تشکر می کند و شما چربی های خود را بهتر هضم می کنید.
 

6. از غذاهای غنی شده برای کمک به جذب چربی لذت ببرید

به طور طبیعی مواد غذایی تخمیر شده یک دوز قوی از پروبیوتیک ها، آن دسته از اشکالات که به بازگرداندن تعادل در دستگاه گوارش کمک می کند علاوه بر این، فعالیت آنزیمی در غذاهای خام در طول فرآیند تخمیر به طور قابل توجهی افزایش می یابد. این آنزیم های فعال ،باعث حفظ سلامتی پانکراس و بهبود هضم می شوند. 

ماست های کم چرب و قنددار ممکن است یک منبع غنی از پروبیوتیک را داشته باشند، اما به این نمی پردازند. این گزینه های بسیار کم رنگ در مقایسه با لبنیات و سبزیجات به آرامی تخمیر شده است گزینه های بهتر شامل سبزیجات تخمیر شده و محصولات لبنی است. 

در عوض، گزینه های سلامتی را در فروشگاه غذای سالم خواهید یافت. به کلم ترشی و ترشیجات سالم در یخچال نگاه کنید ، ماست غنی شده، ماست کامل و شیر کفیر نیز گزینه های مضر مواد مغذی را فراهم می کند.
 

7. مکمل با پانکراس برای جذب چربی (البته با تجویز و مشورت با پزشک)

پانکراسیپاز ،یک آنزیم پانکراس است که به چربی کمک می کند ؛ این، حاوی پانکراس لیپاز مشتق شده از سوسیس است و این مکمل باعث می شود "مکمل انتقال" فوق العاده برای بهبود جذب چربی باشد و این را می توان به تنهایی و یا در رابطه با صفرا ایجاد کرد. 

یک توصیه کلی 1-6 قرص با هر وعده غذایی است، برای یک دوره 1-3 ماه. بعد از 2-3 ماه، یک مکمل را بگذارید، زیرا بدن شما می تواند بر روی آنزیمها متکی شود و با تولید آنزیم باعث تنبلی خود شود.

شما همچنین می توانید 1-6 قرص را قبل از خواب بخورید، تا از سلامت کبد حمایت کنید.

در هنگام مصرف مکمل های مختلف غذایی، با یک متخصص بهداشت و درمان با تجربه مشورت کنید. برای بهترین نتایج، قرصهای بتا را بجای بلعیدن ،بجویید طعم و مزه آنها خیلی خوب نیست اما تو میتوانی انجامش بدهی!  


منبع: سایت دکتردکتر
سایت نمناک
سایت اقتصادآنلاین